BOEKEN - Hoe zet je een bibliotheek op in Ghana? Wia Huisman-Smeenk en Wil de Jong-Vermeegen van de Bibliotheek Veendam denken tienduizend euro nodig te hebben om in het plaatsje Adawso een goede bibliotheek op te zetten. Begin volgend jaar moet het geld bijelkaar gebracht zijn. Dan gaan ze een maand op eigen kosten naar het Afrikaanse dorp om mee te helpen er een bibliotheek voor schoolgaande jeugd in het voormalige postkantoor te realiseren. De Groningse bibliotheekmedewerkers doen dit als enthousiaste vrijwilligers. Biblionet Groningen werkt mee aan dit project door Wia betaald verlof te geven en acties te ondersteunen waarbij geld ingezameld wordt voor het project.
De actie wordt gecoördineerd door Biblionef Nederland. Deze organisatie is gevestigd in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. Ze beschikken over onder andere een kinderboekendepot. Van daaruit worden door vrijwilligers partijen kinderboeken verzonden naar scholen en kindertehuizen wereldwijd. Wia Huisman-Smeenk raakte enthousiast toen haar dochter als pabo-student een bibliotheekproject opzette in Zuid-Afrika. Ze wilde ook zoiets doen. Toen haar kinderen de deur uit waren, zocht ze contact met Biblionef. ‘Te veel kinderen leren lezen met behulp van een schoolbord, een krijtje en misschien een oude krant. Maar om met plezier te leren lezen, hebben kinderen meer nodig dan dat. Biblionef stelt nieuwe, mooie en spannende kinderboeken ter beschikking aan kinderorganisaties in ontwikkelingslanden. Het gaat om Engels-, Frans- en Spaanstalige boeken. Biblionef is een kleine, veilige organisatie met korte lijnen. Alles komt direct bij het project terecht. Er blijft niets aan de strijkstok hangen. Het goede van Biblionef is dat de vraag van de lokale bevolking komt. Toen ik me aanmeldde als vrijwilliger, stelden ze het project in Ghana voor en kwam ik in contact met initiatiefnemer Emmanuel Nkrumah die in het dagelijks leven hoofd van een school is.'
Wil de Jong: ‘In Ghana wil Biblionef ook een kantoor en kinderboekendepot opzetten. Nu heeft Zuid-Afrika de dichtstbijzijnde opslagplaats. Het is belangrijk dat je de bibliotheek opzet volgens de cultuur van het land. Het begrip lenen kennen ze niet in Ghana. Als kinderen een boek mee naar huis nemen, denken ze dat ze het kunnen houden. Je bezit iets of niet, lenen hoort daar niet bij. Ook moeten we naar de inhoud van de boeken kijken. We moeten bijvoorbeeld oppassen dat we geen prentenboeken sturen met koeien in de wei.'
Wia: ‘We willen het in de toekomst ook op de Nederlandse manier proberen, dus met het lenen van boeken, maar we beginnen met voorlezen in de bibliotheek zelf. Computers kopen we voorlopig ook niet, want daarvoor hebben we geen goede bestemming. Ik wil ze niets opdringen. We gaan wel stickers plakken en de boeken volgens een eenvoudig systeem ordenen. We houden in een schriftje bij welke boeken naar welke klassen gaan.'
Wil: ‘Het gaat om het verblijfsmoment. Ik wil vertelplaten maken voor vertelkastjes en aan de mensen daar uitleggen wat wij in de bibliotheek doen. We nemen ook een vertelkastje mee'
Wia: ‘Het lijkt ons goed om ons niet alleen te richten op het opzetten van een bibliotheek, maar ook op het gebruik er van. Bovendien willen we in samenwerking met de school en de lokale bevolking een manier zoeken om bibliotheekbezoeken in groepsverband te organiseren en om leesbevorderingsprogramma's op te zetten. We mailen elke week met onze contactpersoon Emmanuel en zo kunnen we het allemaal goed voorbereiden in Nederland. Hij wil het niveau van de mensen omhoog brengen, want in Ghana is er veel laaggeletterdheid. De bibliotheek moet helpen dit probleem terug te dringen. Emmanuel is nu met de mensen daar bezig om het voormalige postkantoor geschikt te maken voor de bibliotheek.
Wil: ‘We wilden in eerste instantie ook de locale economie stimuleren en de boeken daar kopen. Maar ze hebben in Ghana niet voldoende goede boeken zoals wij die kennen. Die zijn daar van niet al te beste kwaliteit.'
Streefbedrag
Wil de Jong-Vermeegen en Wia Huisman-Smeenk zijn allebei heel blij dat ze de kans hebben gekregen om het project te mogen doen. Wil: ‘Vroeger hebben we die mogelijkheid niet gehad. We wilden graag zelf aan de slag en onze kennis als bibliotheekmensen inzetten.'
De teller staat op dit moment op bijna zevenduizend euro. Wia: ‘We zetten geen bus in de bibliotheek om geld te krijgen. We houden acties onder het personeel, zoals plassen voor Ghana tijdens het personeelsfeest. Daarnaast hebben nu al veertig collega's spontaan geld overgemaakt. Toen ik 25 jaar getrouwd was, vroeg ik geen cadeaus, maar geld voor Ghana. Collega Greetje die afscheid nam heeft ook haar cadeau geld aan ons gegeven. We hoeven niet echt te bedelen. In samenspraak met Emmanuel zijn we op die tienduizend euro uitgekomen. Als we het streefbedrag niet halen, doen we het met minder. De eerste drie dozen zijn al naar Adawso gestuurd, want we hebben inmiddels voor vierduizend euro aan engelstalige boeken gekocht. Dat doen we in etappes, anders kunnen er problemen ontstaan aan de grens. In januari moeten alle boeken er zijn.'
Wil de Jong: ‘Wings of support' is een organisatie van de KLM waarbij piloten en stewardessen vrijwilligerswerk doen. Zij blijven dit project bezoeken als wij weer weg zijn en kijken of alles goed blijft gaan. Biblionef zelf heeft daar geen mensen en middelen voor.'
De twee medewerkers van de Bibliotheek Veendam vertrekken in januari en blijven een maand in Ghana. Ze willen niet dat ze een bijzondere behandeling krijgen. Wia Huisman: ‘Emmanuel richt speciaal voor ons een slaapkamer in, maar dat hoeft van ons eigenlijk niet.'
Wil De Jong: ‘We willen zo dicht mogelijk bij de plaatselijke bevolking staan. Dan bereik je het meest. Het gaat niet om ons, maar om de kinderen die we willen helpen. Al zijn het maar een paar die op een hoger niveau kunnen komen qua onderwijs, dan zijn we al in onze doelen geslaagd. En dat kun je onder anderen ook door middel van goede boeken en een bibliotheek bereiken. En daar gaan we voor'
)