Foto: Marinus Hol - Bart Hol in het Zoutwaterbad K.P. Zijl in Loppersum

Zijn oranje Team NL koffer is gepakt en hij is in topvorm. Afgelopen weekend won hij nog een gouden medaille en 2 bronzen plakken op de nationale spelen in Twente. Vrijdag 17 juni vertrekt zwemmer Bart Hol, samen met Team NL, naar Berlijn om mee te doen aan de Special Olympics Pre Games 2022. Dit zijn de testgames voor de Special Olympics Summer World Games die in 2023 gehouden worden in Duitsland; de Wereld Spelen voor mensen met een verstandelijke beperking.

Bart Hol heeft in de afgelopen periode veel getraind, zowel in het open water in de omgeving van Veendam, in zijn thuis-zwembad Tropiqua in Veendam en in het Zoutwaterbad K.P. Zijl in Loppersum. Daarnaast ook nog eens 2 maal in de week naar de sportschool en veel wandelen, fietsen en hardlopen. “Ik heb er echt zin in. Gaaf! Sporten met en tegen sporters van over de hele wereld en nieuwe dingen ervaren.” zegt Bart. Ook kijkt hij uit naar de openingsceremonie. “De openingsceremonie is best wel spannend. Binnen komen lopen in een groot stadion en met veel publiek. Echt even een whow gevoel!”

Bart maakt, samen met 3 andere zwemmers uit Nederland, deel uit van het Special Olympics zwemteam van Nederland. Naast het zwemteam gaat ook een dames voetbalteam mee naar Berlijn. Samen met Head of Delegations, Marcel van Galen, één staflid en 5 coaches, waaronder Patricia Lammerts van De Brug Veendam, vormen ze Team NL. Bart komt tijdens deze spelen uit op de 1500 meter open water zwemmen en de 4 x 50 meter vrije slag (estafette).

Special Olympics Pre-Games Berlijn 2022
Van 18 tm 24 juni 2022 worden de Special Olympics Berlin 2022 gehouden. Dit zijn de testgames voor de Special Olympics Summer World Games die in 2023 gehouden worden in Berlijn. Deze zomer strijden 5.000 sporters met een verstandelijke beperking uit Duitsland en uit 21 andere landen tegen elkaar in Berlijn tijdens de “generale repetitie” voor de World Games. Samen met 2.000 coaches en begeleiders, 3.500 vrijwilligers en 600 officials zijn deze Special Olympics het grootste sportevenement van Duitsland in 2022.

Door Bert Woltjes

Zondagavond (Eerste Pinksterdag) tijdens het Pinksterfeest in Muntendam vond op het podium in de feesttent op het voetbalterrein van v.v. Muntendam een bijzonder moment plaats. Gabriëlla (43) vroeg haar vriend Johannes (41) ten huwelijk.

Ze hadden elkaar 8 jaar geleden op het Pinksterfeest ontmoet en vaak tegen elkaar gezegd als we een aanzoek gaan doen moest dit op het podium van het Pinksterfeest zijn. Aldus geschiede, maar niet nadat men de kinderen om toestemming hadden gevraagd en het bestuur van het feest ging ook akkoord. Omdat ze nog geen kaarten had zat Gabriëlla wel een beetje in spanning, pas 1 dag voor Hemelvaart kreeg ze de kaarten.

Onder het toeziend oog van een aantal familieleden trok Gabriëlla de stoute schoenen aan en klom op het podium om Johannes ten huwelijk te vragen en……die zei natuurlijk 'Ja dat wil ik.'   

Begin september start de jaaropleiding eetbare wilde planten van In Het Wilde Weg. Verbinding met de natuur is een belangrijk aspect in deze opleiding. Elf maanden lang duiken we in de wereld van het wildplukken. We gaan op excursie naar verschillende natuurgebieden in Noord Nederland, wildplukken en koken op het kampvuur met wilde planten en paddenstoelen. Ook de geneeskrachtige werking van planten en paddenstoelen wordt behandeld. De jaaropleiding bestaat uit praktijkdagen en theorielessen. De theorieles wordt gegeven in Drenthe in de omgeving van Gasselte, daarnaast is het mogelijk om deze online te volgen zodat de opleiding voor mensen uit het hele land toegankelijk is.

Steeds meer mensen in Nederland tonen belangstelling voor een gezonde leefstijl waar voeding en beweging belangrijke onderdelen van zijn. Leah en Tim zien steeds meer interesse ontstaan voor wildplukken en de gezonde stoffen die planten bevatten. Tijdens de jaaropleiding opleiding wordt veel aandacht besteed aan het plukken met respect voor de natuur. Leah adviseert de cursisten om wilde planten in hun eigen tuin te laten groeien en zo te zorgen voor meer biodiversiteit. Hier profiteer je niet alleen zelf van maar ook de bijen en andere insecten.

Om een indruk te krijgen van de jaaropleiding en om elkaar te leren kennen, organiseren wij een vrijblijvende informatieochtend in de buurt van Gasselte. Tim en Leah vertellen wat je allemaal kunt verwachten tijdens de opleiding. Verder is er tijd om elkaar te ontmoeten en te genieten van een hapje en een drankje met eetbare wilde planten. Heb je belangstelling voor eetbare wilde planten en wil je deze in de verschillende jaargetijden leren herkennen meld je dan aan voor deze informatieochtend.

Datum: zaterdag 2 juli 11.00 tot circa 13.00 uur
Locatie: buiten bij een kampvuur in de omgeving van Gasselte, exacte locatie volgt na aanmelding

Vooraf opgeven bij Leah Groeneweg, info@inhetwildeweg.nl
of tel.nr. 06-14136734

 
Aankomende zaterdag 4 juni past Arriva haar dienstregeling aan voor de treintrajecten Leeuwarden-Groningen, Groningen-Delfzijl en Groningen-Veendam. De aanpassingen zijn nodig om de beperkte berschikbaarheid van personeel van Arriva op te vangen. Daarom rijdt Arriva op deze trajecten één trein per uur minder.
 
Arriva heeft de afgelopen tijd te maken met een beperkte beschikbaar van haar personeel. Arriva vindt het vervelend dat de reizigers ongemak ervaren door deze beperkte beschikbaarheid van personeel en daarmee het uitvallen van treinen. De oorzaak voor de beperkte beschikbaarheid is een combinatie van aanhoudend ziekteverzuim, zomerverlof, herinstructie en inhaalopleidingen en examens.

Om de betrouwbaarheid van de dienstregeling te kunnen garanderen, gaat Arriva voor aankomende zaterdag 4 juni op voorhand ritten laten uitvallen. Het gaat om:

 Groningen - Veendam

• Tussen Groningen en Veendam vervalt één trein per uur. 
  Dit zijn de ritten van .59 uur vanuit Groningen en de ritten van .32 uur vanuit Veendam.

Leeuwarden – Groningen

• Tussen Leeuwarden en Groningen vervalt één sneltrein per uur. 
  De sneltrein met de stop in Zuidhorn en Feanwâlden rijdt dan niet. 
  Dit zijn de ritten van .47 uur vanuit Leeuwarden en de ritten van .09 uur vanuit Groningen.
• Tussen Zuidhorn en Groningen vervallen zaterdagavond de volgende ritten:
  Vanuit Groningen 20.24 uur, 21.24uur en 22.24 uur en vanuit Zuidhorn 20.57 uur, 21.57 uur en 22.57 uur.

 Groningen - Delfzijl

• Tussen Groningen en Delfzijl vervalt één trein per uur.
  Dit zijn de ritten van .48 uur vanuit Groningen en de ritten van .30 uur vanuit Delfzijl.

Reisinformatie
Arriva adviseert reizigers altijd voor meer informatie te kijken op www.arriva.nl. De aangepaste dienstregeling is zaterdag zichtbaar in de reisplanners. Arriva adviseert reizigers op de dag zelf de reis te plannen voor de meest actuele reisinformatie. 

Verkeerswijzer Groningen gaat vanaf 1 juni op vijftig plekken in de provincie lasergunacties houden. Deze snelheidsmetingen vinden plaats in de bebouwde kom van plaatsen in alle gemeenten. De actie is bedoeld om automobilisten op een ludieke manier op hun snelheidsgedrag te wijzen. Er wordt niet bekeurd.

De acties worden uitgevoerd door Veilig Verkeer Nederland (VVN) en waar mogelijk met bewoners. Een persoon bedient de lasergun, de tweede noteert de snelheid en de derde staat verderop met een bord om de automobilist op de snelheid te wijzen. De verwachting is dat er zo'n 8000 voertuigen worden gemeten.

Remweg
Veel mensen realiseren zich niet dat snelheid van grote invloed is op de remweg. Je hebt namelijk al een reactietijd van één seconde. Hoe harder je rijdt, hoe groter de afstand die je aflegt voor je daadwerkelijk begint te remmen. Waar je bij dertig kilometer per uur al stil zou staan, moet je bij vijftig nog beginnen met remmen. Steekt er plotseling een kind over, dan is de kans groot dat je die bij vijftig kilometer per uur raakt, terwijl je dat bij dertig had kunnen voorkomen. Daarom is het zo belangrijk om je aan de maximum snelheid te houden.

Snelheidscampagne
De snelheidscampagne bestaat dit jaar uit onder andere posters langs de wegen, een social mediacamapgne en verschillende acties op straat. Verkeerswijzer Groningen voert deze, en andere verkeersveiligheidscampagnes, in samenwerking met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat uit.

Over Verkeerswijzer Groningen
Verkeerswijzer Groningen is een initiatief van de gezamenlijke overheden in de provincie Groningen. Onder deze naam organiseren zij verkeersveiligheidscampagnes en educatie-activiteiten om het aantal verkeersslachtoffers verder terug te dringen.

Jonge gitaristen uit Groningen en Drenthe kunnen zich weer in de kijker spelen tijdens de NightHunt. Op 25 juni vindt deze  ‘zoektocht naar ongekend gitaartalent’ voor de vijfde keer plaats op het podium op het Museumplein in Veendam. Voor de winnaar ligt er als hoofdprijs een fantastische Squier elektrische gitaar klaar. Aanmelden kan tot en met 15 juni.
Tijdens de Nighthunt laten jong Gronings en Drents gitaartalenten hun kunsten zien en horen (foto stichting Bogdike).

Op de middag voor de Night of the Guitars betreedt jong Gronings en Drents gitaartalent het podium in Veendam om hun skills op gitaar te vertonen. Dit mag met eigen werk of een cover, met een band of solo, met een akoestische of juist een elektrische gitaar. Alles is mogelijk”, zegt Albert Boddema van LEO Music & Audio in Stadskanaal, die de gitaartalentenjacht samen met stichting Bogdike organiseert. Ook stelt LEO de hoofdprijs beschikbaar: een prachtige elektrische gitaar van het bekende merk Squier.

Met de NightHunt wil de organisatie van de Night of the Guitars jonge gitaristen de kans bieden om op een uitdagende manier podiumervaring op te doen. De organisatie stelt wel enkele eisen aan de deelnemers. Zo mogen ze maximaal twintig jaar oud zijn en moeten ze in Groningen of Drenthe wonen. “Wij vinden het ontzettend belangrijk dat jeugdig muzikaal talent zich blijft ontwikkelen”, zegt Boddema. “Door er een competitie van te maken met een prachtige hoofdprijs, willen wij de jeugdige gitaristen stimuleren om het allerbeste uit zichzelf te halen.”

Hoe doe je mee?
Jonge gitaristen die willen meedoen aan de Nighthunt, kunnen zich tot en met 15 juni aanmelden via www.nighthunt.nl. Iedereen die zich aanmeldt, betreedt op zaterdagmiddag 25 juni het podium in het centrum van Veendam. Zij vertonen hun kunsten, waarbij zij worden beoordeeld door een deskundige jury. De winnaar wordt nog diezelfde middag bekendgemaakt.

Eind augustus maken tientallen uitwisselingsstudenten van over de hele wereld hun droom waar door een periode ondergedompeld te worden in de Nederlandse cultuur en gewoontes. Zo ook Bliss uit Australië die haar Nederlandse droom voor een semester zal doorbrengen in Veendam of omgeving. Voor haar zoekt uitwisselingsorganisatie Travel Active een enthousiast gastgezin die haar een warm thuis kan bieden tot januari 2023. 
 
Uitwisseling naar Nederland 
Bliss doet mee aan het uitwisselingsprogramma High School Holland van Travel Active. Het High School Holland programma van Travel Active biedt buitenlandse scholieren de kans écht onderdeel uit te maken van de Nederlandse cultuur door ze een thuis te bieden bij een Nederlands gezin en ze hier naar een middelbare school te laten gaan.  
Een culturele uitwisseling is niet alleen een avontuur voor de buitenlandse scholier. Ook het gastgezin leert over de cultuur en inzichten die een buitenlandse scholier meebrengt! Zo hoef je niet ver te reizen om andere culturen, tradities en talen te ontdekken, want je kan de wereld ook in huis halen met een buitenlandse student. 
 
Wie is Bliss? 
Bliss is een georganiseerde en spraakzame meid van 15 jaar en komt uit Australië. Ze besteedt graag tijd met haar familie, ze gaan onder andere vaak samen wandelen en winkelen. Verder is ze geïnteresseerd in gesprekken over wereldgebeurtenissen en geschiedenis. Bliss is creatief, zo houdt ze van schilderen op papier en op haar iPad. Haar gezin heeft zelf ooit een uitwisselingsstudent in huis gehad, daarom is ze benieuwd om zelf het avontuur aan te gaan in Nederland. “Ik heb een Nederlandse achtergrond omdat mijn vader Nederlands is en wil graag meer leren over mijn roots!” Leer  Bliss beter kennen! Bekijk haar profiel op de website van Travel Active. 

Ervaringen 
Bliss volgt een groep avonturiers op die al in Nederland hun horizon hebben verbreed. Zoals Clara uit Brazilië en Willa uit de Verenigde Staten. Zij hebben hun High School Holland-jaar inmiddels afgerond en hebben het hier erg naar hun zin gehad. “Ik geniet enorm van mijn uitwisseling in Nederland en dat komt mede dankzij mijn gastfamilie. Wij doen samen veel leuke dingen en ik heb het gevoel alsof ik deel uitmaak van hun gezin,” zegt Clara. De Amerikaanse Willa vertelt dat het verblijven bij een gastgezin een bijzondere en unieke ervaring is. “Ik maak het echte Nederlandse leven van dichtbij mee. Van het koken tot de gezellige vrijdagavonden op de bank. Tegelijkertijd leert mijn gastgezin ook veel over mijn cultuur en gewoontes. Het is dus een echte uitwisseling.” 

Wie biedt Bliss een gezellig thuis in Nederland?  
Jong of wat ouder, alleenstaand of een gezin met kinderen? Iedereen met de juiste intenties kan gastgezin zijn in de ogen van Travel Active.  
Gedurende de uitwisseling worden het gastgezin en de student begeleid door een zogeheten Local Coordinator. Deze begeleider is de steun en toeverlaat van scholier en gastgezin. Ook helpt de Local Coordinator met de kennismaking van de Nederlandse cultuur, onder meer door lokale tripjes te organiseren. Travel Active organiseert evenementen voor scholieren en gastgezinnen, zodat zij elkaar leren kennen en ervaringen kunnen uitwisselen. Een buitenlandse scholier in huis nemen, is op vrijwillige basis. Het gastgezin voorziet in kost en inwoning. De overige kosten zijn voor rekening van de scholier of Travel Active.  

Bent u nieuwsgierig geworden naar Bliss, de andere buitenlandse scholieren en/of het High School Holland programma? Neem voor meer informatie contact op met het High School Holland team via highschoolholland@travelactive.org, bel gerust naar 085 222 4810 of bezoek de website 

Vanaf 1 juli is het wettelijk verplicht of een wettelijke verplichting dat er op elke verdieping in huis een rookmelder hangt. Vandaag start de landelijke rookmeldercampagne. Met de slogan ‘Check - Koop – Plak’ roept Brandweer Nederland bewoners op om minimaal één werkende rookmelder op te hangen op elke verdieping in huis.

Het is heel makkelijk
Ophangen was nog nooit zo eenvoudig. “De rookmelders van nu hebben vaak een plakker op de achterkant. Het maakt wonen absoluut een stuk veiliger”, verzekert Carolien Angevaren namens Brandweer Nederland. “Je kunt makkelijk het plaatsingsadvies checken op de website www.rookmelders.nl. Binnen een paar minuten weet je dan precies hoeveel jij er nodig hebt in jouw thuissituatie..” 

Meer tijd om te vluchten
Nog steeds zijn er mensen die denken dat ze wel wakker worden van rook. Angevaren: “Als jij slaapt, slaapt je neus ook. Een rookmelder maakt je wél wakker en daarom is ‘ie zo belangrijk. Je houdt meer kostbare tijd over om jezelf in veiligheid te brengen.” De brandweer ervaart dagelijks het belang van goed werkende rookmelders in woningen. “De meeste slachtoffers vallen door het inademen van rook. Met het eenvoudig ophangen van rookmelders kun je veel ellende voorkomen.”

“Belangrijk is dat je rookmelders écht ophangt voor jezelf en voor iedereen die je lief is”, benadrukt Carolien Angevaren. “Ik ben blij dat de rookmelderplicht van kracht is per 1 juli. Een rookmelder detecteert rook en waarschuwt je heel snel. Zo heb je meer tijd om veilig buiten te komen bij brand, kun je eerder de brandweer bellen en is de kans op het beperken van de schade groter. Rookmelders redden levens.”

Check, koop en plak rookmelders
Weten hoeveel rookmelders jij in huis nodig hebt en waar ze moeten hangen? Check rookmelders.nl. Binnen een paar minuten weet je dan precies hoeveel jij er nodig hebt in jouw thuissituatie. Koop ze online, in een bouwmarkt of elektronicawinkel en plak ze op. Zo zorg je voor jouw veiligheid èn die van je dierbaren.

Deze landelijke campagne rookmelders is een initiatief van het Ministerie van Binnenlandse Zaken, Nederlands Instituut Publieke veiligheid (NIPV), Brandweer Nederland, Netwerk Brandveilig Leven en de Nederlandse Brandwondenstichting. Vanaf 1 juli 2022 moet in alle woningen op elke (woon)verdieping, bij voorkeur in de vluchtroute, een rookmelder hangen. Deze verplichting moet ervoor zorgen dat woningen veiliger worden.

Opening Welkomstwoord Ilona Audere, Hendrik Hachmer, Claudia Pieterse,
Aiga Liepina

Op 29 april 2022 is in museum Mencendorfa nams in Riga de tentoonstelling ‘De Klassieke Verbinding’ geopend. Het bleek een doorslaand succes. Claudia Pieterse, de Nederlandse ambassadeur in Letland, opende de tentoonstelling. Ze was sterk onder de indruk van de kwaliteit van de kunstwerken. Datzelfde gold voor Aiga Liepina, de ambassadeur van Letland in Nederland. Zij kwam speciaal voor deze tentoonstelling naar Riga. Ze werden welkom geheten door Ilona Audere, directeur van het Mencendorfa Nams en door Liene Johansone, directeur van het Museum van Geschiedenis en Scheepvaart in Riga.

‘De Klassieke Verbinding’ is een initiatief van het Veenkoloniaal Museum in Veendam (VMK) en de kunstenaarsvereniging AKKA (Alumni Klassieke Academie Groningen). Hendrik Hachmer, directeur van het VMK, bevordert al jaren de culturele banden tussen Groningen en Riga. Banden die stammen uit de Hanzetijd en de bloeiende 19e eeuwse scheepvaart van de Veenkoloniën naar de Baltische landen, een werkelijk klassieke verbinding. 

De negentien kunstenaars hebben elk op eigen wijze deze verbinding onderzocht en omgezet in kunstwerken, schilderijen en beeldhouwwerken. De tentoonstelling startte in januari 2020 in Veendam en zal -met een omvangrijke selectie van de werken- tot 31 augustus te zien zijn in Riga.

Heel bijzonder werd het besluit van de Nederlandse Ambassade in Riga ervaren om Koningsdag te vieren in het museum Mencendorfa nams, als onderstreping van het belang van de tentoonstelling. Het Wilhelmus, gezongen door kunstenaars, organisatoren en de Nederlandse inwoners van Letland, was een belevenis, een symbool voor kunstenaars die ‘de grens opzoeken’, kunstzinnig maar geografisch ook letterlijk. In Riga is op elke plek te voelen hoe intens de bevolking meeleeft met Oekraïne en zich verzet tegen de oorlog. 

Een werkgroep met vijf personen uit de Stichting Archief Muntendam heeft ter gelegenheid van 75-jarige bevrijding in 2020 het boek 'Muntendam tijdens de Tweede Wereldoorlog' geschreven met verhalen en gebeurtenissen in Muntendam tijdens oorlogstijd. Het boek omvat de periode vanaf de mobilisatie in 1939 tot aan 1946, en nog een deel daar buiten.

Wubbo Daniëls, Henk Kalk, Jan Hut, Anneke Kruizinga en Geert Jan van der Veen zijn 2,5 jaar met het omvangrijke project bezig geweest. De later ook toegevoegde Karin Daniëls bracht de schrijfstijlen van de verschillende schrijvers in overeenstemming. Anneke Kruizinga heeft het boek samengesteld.

Het lag in de bedoeling om het boek in 2020 voor 5 mei te presenteren. Helaas heeft corona alles vertraagd. Afgelopen donderdag kon eindelijk het prachtige resultaat gepresenteerd worden voor een volle zaal in de Menterne. Wim Rozema, oud- geschiedenisdocent van de voormalige mavo in Zuidbroek, heeft op verzoek van de Stichting het boek met zijn boeiende verteltrant gepresenteerd.

Het eerste exemplaar is overhandigd aan de 95-jarige mevrouw Grofsmid – van Oost. Zij was de echtgenote van wijlen Daan Grofsmid, de vroegere wethouder van Muntendam. Bé Hooijer heeft het tweede exemplaar in ontvangst genomen. Zijn vader was ook gedwongen te werk gesteld voor de Arbeitseinsatz.

Op de boekomslag staat een foto van een colonne Duitse voertuigen. De voertuigen staan stil langs het kanaal bij de Tussenklappen. Deze foto moet genomen zijn door een omstander tijdens de intocht van 10 mei, of van een dag later. Voor de werkgroep was deze behoorlijk scherpe zwart-wit foto nieuw. De colonne zal ook langer zijn geweest dan op de foto afgebeeld.

Het is bekend dat er op meerdere plekken een onderduikadres is geweest. Niet alleen voor Joden, maar ook voor andere Nederlanders. Bewoners hadden voor een langere periode onderduikers in huis, maar ook wel voor een nacht.

Daniëls zijn vader was vijf jaar toen de Tweede Wereldoorlog was uitgebroken. Dan lag er 's nachts naast hem iemand die op doorreis was. Dit diende zich onverwachts aan. Het gebeurde op meerdere plaatsen dat men mensen in nood hielp met onderdak.

De vroegere postkantoorhouder Wim Wolthof was 18 jaar toen de de oorlog uitbrak. Hij was matroos op de kustvaart voor de koopvaardij. Na het uitbreken van de oorlog konden ze niet meer terug. Op de hulpkruisers werden kanonnen geplaatst ter bescherming.

Ook is er een nog niet eerder gepubliceerd verhaal opgenomen van Bijlholt. Hij was over de grens te werk gesteld in een munitiefabriek in Weener of in Leer. Daar moest hij patronen vullen met munitie. Omdat het vlak over de grens was mocht hij op een verlofpas in het weekend naar huis. De Duitsers hadden sabotage ontdekt bij het vullen. Bijlholt werd door gewone Duitsers ingeseind dat hij de volgende maandag niet terug moest komen. Hij zou meteen worden opgepakt. Bijlholt dook toen onder in Muntendam. Voor de stichting SAM was ook dit verhaal nieuw.

In het boek zijn allerlei thema's behandeld. De inval, de Arbeitseinsatz, de Jodenvervolging en de distributie van voedsel. Zes mensen uit verschillende families zijn geïnterviewd, kinderen die de verhalen van hun ouders hebben gehoord.

Er zijn driehonderd exemplaren van het boek gedrukt. Op de presentatieavond zijn er 100 van verkocht. Bij de voorinschrijving waren er al 50 exemplaren verkocht. Het boek bevat 200 bladzijden en ca. 255 foto's/documenten.

Het is voor 15 euro verkrijgbaar bij Electro Boerema aan de Middenweg 20, bij Daniëls aan de Middenweg 15, Kruizinga aan de Zuiderstraat 3 en bij Hut Dom, Nieuwenhuisweg 48. Bij het Veenkoloniaal Museum is het boek voor 16 euro verkrijgbaar.

Leden van de werkgroep met groene shirts en een paarse shirt: Wubbo Daniëls, Henk Kalk, Jan Hut, Anneke Kruizinga, Geert Jan van der Veen. Overige leden: Marcus Wiering, Ko Boddema en Jur Smedeman.