Door Henk Drenth

FILMVOORSTELLING - De Filmgroep Dubbel 8 gaf op zondag 31 oktober in Van Beresteyn hun laatste filmvoorstelling. De leden zijn inmiddels allemaal met pensioen en tijdens deze afsluitende voorstelling werd het filmmateriaal officieel overhandigd aan de Groninger Archieven (GAVA). Het materiaal omvat zo'n 32 uren beeldmateriaal van een veranderend Veendam. Na ruim 50 jaar vastleggen van al die gebeurtenissen vond men het een mooi moment ervoor.

De films van de filmgroep werden elk jaar in het openbaar vertoond. Zondag was het dus hun laatste en er werd goed uitgepakt met een vol dagprogramma. Met bijna 6 uur historische beelden werd het verleden van Veendam getoond. Het was kostelijk om te zien, de herkenbare straatgezichten, de winkels van vroeger en beelden van bekende mensen die mede hun stempel op Veendam hebben gedrukt. Via het oog van de camera is de geschiedenis vastgelegd en kwam het weer tot leven.

Een van de grote veranderingen dat zich voor het cameraoog had voltrokken was het dempen van het Oosterdiep. Het kanaal, zo typerend voor Veendam, is gedempt in de jaren 1967 en 1968. In deze tijdsspanne zijn de beelden geschoten en van deze beelden werd een speciale documentaire gemaakt. Een deel daarvan is in de journaals terecht gekomen en was uiteraard te bekijken tijdens de filmmarathon.

Er waren beelden te zien van de opening van een nieuw kanaal, het A.G. Wildervanckkanaal in 1965. Filmbeelden van de voorbereidingen en de bouw van het winkelcentrum de ‘Promenade'. Het Sorghvliethal was in 1967 volop in aanbouw, en er verrees een nieuwe wijk met de naam Sorghvliet. Beelden van het eeuwfeest van de Winkler Prins van 1966 zal menigeen zijn of haar middelbare schooltijd weer hebben doen herleven, met de eerste divisionist aan de Langeleegte ging het niet zo goed en herinneringen aan de vermaarde Oktoberfeesten van 1969 kwamen weer tot leven.

Heel verrassend waren de beelden uit 1968 van een nog heel jonge Sonja Barend tijdens een opname in Veendam. Het was voor het VARA programma ‘De jonge onderzoekers' en aan het begin van haar Tv-carrière. Maar eerder had een andere Tv-persoonlijkheid Veendam al aangedaan voor een rechtstreekse Tv-uitzending. In 1965 had Koos Postema een live tv-uitzending uit Veenlust met zijn ‘Quiz Duel'.

Ook hilarische momenten werden vastgelegd. Ter gelegenheid van het 75 jaren bestaan van de handelsvereniging in 1968 hadden ze daar het ludieke idee opgepakt om leden een baard te laten groeien. En zo ontstond de ‘Nieuwe Waardigheid'. De ‘Baardigheid' werd compleet gemaakt met uniformen. En er werd een leuk oud Hollands stadje in de Sorghvliethal gesticht, heel toepasselijk met de naam Stoppeldam. Later werden de baarden, varende op boten door het Oosterdiep, publiekelijk afgeschoren met scheerkwast en het ouderwets scheermes. Dat toen nog niet geheel in onbruik was geraakt.

Tijdens de pauzes waren er optredens van talentvolle leerlingen van de muziekschool. Florien Ham en Marloes Kamst speelden op de dwarsfluit. Het pianoduo moeder en dochter Luitjens brachten mooi pianospel. Marijke Lancel en Petra Spieard gaven ook blijk op de dwarsfluit muzikaal begenadigd te zijn. Jasmijn Bouzaraa, deed zang en viool en met Erwin Oosterhuis op de piano gaf het een mooi samenspel.

De filmgroep Dubbel 8 werd opgericht in maart 1957. Initiatiefnemer was Jan Prijt, journalist bij de Noord Ooster (later opgegaan in het Groninger Dagblad). Jan Prijt was de eerste voorzitter en had ook de naam bedacht. De naam was heel symbolisch gekozen. Niet alleen de naam van het filmformaat Dubbel 8 zat erin, maar de nieuwe filmgroep had ook 16 leden (2X8). Het Dubbel 8 smalfilmformaat was ontstaan door 16 mm film te splitsen. Er werd opgenomen op één helft en aan het eind weer in de camera gezet voor het belichten van de andere helft. Na het ontwikkelen werd de film gesplitst.

Al een jaar na oprichting wonnen Jan Prijt en Hans Boiten in 1958 een belangrijke filmprijs met de film 'Handen'. De eerste jaren werd er uitsluitend korte speelfilms en documentaires gemaakt. Pas in 1963 werd besloten om filmjournaals te gaan maken voor later. De eerste voorstelling in Veenlust was een groot succes en er melden zich maar liefst 80 donateurs aan. Het maken van de journaals is tot het midden van de zeventiger jaren volgehouden, totdat de leden het te druk kregen met hun dagelijkse bezigheden. De filmgroep werd namelijk door de politie, de brandweer en journalisten getipt als er weer iets te filmen was. Daarna werd er archieffilm gemaakt, dit was ongemonteerd om toch te blijven filmen voor later. Die archieffilms zijn later veel gebruikt in de specifieke documentaires van de laatste 10 jaar.

Behalve dat er gefilmd werd voor de gemeenschap werden er ook veel persoonlijke films gemaakt die ook tientallen prijzen hebben gewonnen. In 1969 werd de filmgroep uitgeroepen tot de beste filmclub van Nederland. En ze mochten twee keer de prijs voor de beste amateur van Nederland in ontvangst nemen. Daarmee hebben ze een uitstekende staat van dienst opgebouwd.

Het filmformaat was aanvankelijk, zoals het genoemd werd, normaal 8. Later werd er overgestapt op Super 8 en ook op 16 mm film. In het begin was het heel moeilijk om geluid en beeld synchroon samen te voegen. Dat uitte zich vooral bij redevoeringen en vraaggesprekken die lang niet altijd synchroon liepen, omdat de bandrecorders niet gelijk liepen met de camera's. Later was er de beschikking over een apparaatje op de bandrecorder, waarmee de snelheid van de band beïnvloed kon worden en toen ging het beter. Een vaste montagestudio was er in het begin niet, iedereen deed dat thuis met een plakpers, een viewer en een bandrecorder. Alleen de journaalfilms werden gezamenlijk gemaakt, maar ook wel gewoon thuis. Onder de leden waren er specifieke taken, er was een geluidsgroep, een cameragroep en er waren redacteuren die de journaals samenstelden.

Met de komst van de video beginjaren 80 was men het spoor een beetje bijster. De kwaliteit was in die begintijd slecht en men was nog een hele tijd op Super 8 blijven filmen, maar gaandeweg werd toch de overstap gedaan omdat dat tal van voordelen bood. En dan met name in de montage. Het originele materiaal kon ongewijzigd worden bewaard en beschikbaar blijven. Later maakte het videogebeuren een ware revolutie door en het heeft dingen mogelijk gemaakt dat voorheen niet, of met heel veel moeite, te realiseren was. Maar het ‘echte' filmen had zijn charme en de uitdaging lag erin om er iets moois van te maken met dat materiaal.

Bij al die gebeurtenissen dat de filmgroep vastgelegd heeft stond de Filmgroep Dubbel 8 er middenin, en nu is de filmgroep zelf onderdeel geworden van de geschiedenis van Veendam. Er zijn nu nog negen leden waarvan de voorzitter Hans Boiten en Bernard Schmidt al vanaf de begintijd lid zijn. De andere leden zijn bijna allemaal veertig jaar lid van de filmgroep.

De symbolische overdracht van het materiaal aan de Groninger Archieven had ook een bekende persoonlijkheid naar Veendam gebracht. Eddy de Jonge, oud-directeur van het Veenkoloniaal Museum, is thans directeur van de Groninger Archieven. De adjunct directeur Harry Romijn was meegekomen om de overdracht te tekenen.

De leden van de filmgroep hebben een prachtig tijdsdocument overgedragen, niet alleen om te bewaren maar ook om in toekomstige jaren te kunnen tonen hoe Veendam eens was en om iets te vertellen over de geschiedenis. Dit was precies wat men voor ogen had.

Een filmclub blijft het ook, want het is ook een hechte vriendenclub. En men is ook niet uitgefilmd. Ze gaan zich nu op hun eigen films richten. Zaterdag 6 november wordt aan de leden de tweejaarlijkse Veenkoloniaal Museumprijs uitgereikt, waar ze erg blij mee zijn.

Voor meer foto's, zie ons fotoalbum.