Zondagavond is in vanBeresteyn de film ‘Tegenwind, het verdriet van de Veenkoloniën’ onder grote belangstelling van zeker 220 genodigden in première gegaan. Genodigden die dagelijks iets met de mega-windmolens te maken hebben.

Het was zeer indrukwekkend. In de zaal was het grotendeels stil. De film riep ook herkennende emoties op. Er klonken instemmende geluiden, maar ook af en toe een lach.

Na afloop werden de ‘hoofdrolspelers’ naar voren geroepen. Mensen gingen staan en gaven een langdurig applaus. Het emotioneerde betrokkenen en werd er een traan gelaten. Jan uit Meeden vond het applaus overweldigend. Voor hem was het een opluchting dat het achter de rug was.

“Heel veel mensen hebben er voor gewerkt tegen het onrecht. De bijdrage aan deze documentaire is ook tevens mijn laatste bijdrage aan een actie. Ik hoop dat het effect heeft, dat het doorklinkt. En dan hoop ik ook dat dit gebied gerehabiliteerd wordt. Dat het recht hier weer wordt hersteld.”

Jan denkt dat de windmolens zonder probleem kunnen worden afgebroken. “In het Europees recht is men daar ook duidelijk over, maar men staat niet te popelen om ze af te breken. Daar zit een prijskaartje aan. Maar ze horen afgebroken te worden volgens het Europees recht.” Op de vraag of ze niet mogen blijven staan: “Nee nee, daar wordt op dit moment nog steeds over gesproken. En dat is niet uit onderhandeld.”

“Er is meer aan de hand. In Roemenië is een heel groot windpark al afgebroken, om dezelfde reden. Het is niet ondenkbaar dat dit ook hier gaat gebeuren. En dat zou ook terecht zijn. Waarom zou iemand die een schuurtje bouwt, en dat niet volgens de regels heeft gedaan, niet moeten afbreken. Ook al zit het hele vakantiegeld erin. Terwijl er hier over iedereen heen is gewalst. Ze wisten het van tevoren, en dan zou het niet afgebroken kunnen worden? Natuurlijk kan het afgebroken worden.”     

“Die aandeelhouders die hier achter zitten kunnen dat makkelijker drager als die man die dat schuurtje af moet breken.”

Lies Zondag ziet dat nog niet gebeuren. “Dat lijkt me niet realistisch. Ik denk wel dat er in de marge er belangrijke aanpassingen kunnen worden gedaan. Dan denk ik persoonlijk aan het stilzetten voor een gedeelte van de dag en de nacht. En misschien ook andere aanpassingen aan de turbines op zich. Maar afbreken zie ik nog niet gebeuren.”

Op de stelling van Jan: “Ik zou het ook het liefste zien. Liever vandaag nog dan morgen.”  

Hoe was deze avond voor je: “Emotioneel, enorm. En geweldig. Ik ben heel blij met de reacties van het publiek. Ik heb het gevoel dat mensen echt begrepen wat er heeft gespeelt. En dat ze gewaardeerd hebben wat we hebben gedaan. En wat we nog steeds doen. Die waardering hadden we gewoon nodig. Om te weten dat we een achterban hebben.”

“Het was vaak heel moeilijk om dat te peilen. Mensen hebben natuurlijk hun dagelijks leven, ze zijn druk met van alles, maar in dit geval kreeg je echt een bevestiging dat mensen hebben begrepen wat de film ook wilde zeggen.”

Zondag sprak haar telleurstellingen uit over de mensen, met name in de politiek, die het verschil hadden kunnen maken. Maar dat niet deden. “Ze waren niet gekomen om de film te zien. Wel heb ik William Moorlag voorbij zien komen. Hij durft. Dat kun je eigenlijk alleen maar waarderen. Maar wel een beetje laat. Hij is gedeeltelijk de architect van dit hele verhaal.”

Maar er is wel mee gemarchandeerd: “Jazeker. Hij had het verschil kunnen maken, en dat heeft hij niet gewild. Dat neem ik hem kwalijk. Er waren genoeg mogelijkheden. In het begin was er sprake van hele kleine molens. Het plan was er wel voor grotere molens, dat wist iedereen. Maar dat aan de omwonenden wel even visueel duidelijk moest worden gemaakt. Want ze wisten niet wat er over hun heen kwam. Dat was een van de lastigste dingen.”

“Met betrekking tot de huizen hadden we niet voor niks voorgesteld om twee kilometer in acht te nemen. Niet alleen bij ons, maar in het hele land om de mensen te vrijwaren voor de meest ernstige gevolgen. Bij ons is het nu 700 meter. In Nederland zijn er geen officieel bij de wet vastgestelde afstanden. Ook niet voor de huidige veel hogere windmolens. Het is een kwestie van geluidscontouren. En als  je accepteert dat alleen het hoorbare geluid wordt gemeten, en dan ook nog eens over een jaargemiddelde van 47 dB, kun je eigenlijk overal een windturbine neerzetten. Daar hebben ze wel voor gezorgd.”

“We zijn niet beschermt tegen de gevolgen. Het Europese Hof heeft nu een uitspraak gedaan. Nederland is de fout ingegaan. Ook dit park was vergunt onder basis van Europese onderwerpen.”

“Wij hebben dit ook aangevoerd en we hebben ook rechters gevraagd om hun licht op te steken bij het Europese Hof van Justitie. En dáár konden ze niet omheen. De Raad van State van Nederland had dat moeten doen.”

Het is niet helemaal voor niets geweest: “Behalve dan dat wij nu niet de vruchten er van plukken. Dat is het meest wrange van het verhaal.”

“De filmploeg heeft ons drie jaar lang gevolgd. In het begin hadden we er niet zoveel vertrouwen in. We waren al vaker teleurgesteld door de media. Persoonlijk had ik er helemaal geen behoefte aan. We hebben al genoeg ellende. Maar ze bleven volhouden, overal waar wij kwamen, kwamen zij ook. Ze hadden toch wel behoefte om echt te willen weten hoe het echt zit.”

Na een wantrouwen in het begin is dat volledig omgeslagen in een groot compliment voor documentairemaker Kees van Vlaanderen en zijn team. “We werden zo getroffen door wat hier gebeurde, soms met bedriegen, dat we er in zijn gerold. Eigenlijk waren we op zoek naar burgerinitiatieven. We wilden laten zien hoe burgers soms het heft in eigen handen nemen. En toen zijn we gestuit op wat er in de Veenkoloniën gaande was met de windmolens. En dat was dus eigenlijk het omgekeerde. Eigenlijk namen de boeren het initiatief in eigen handen. En de burgers hadden het nakijken.”

In de documentaire is ook beeldmateriaal van ParkstadVeendam opgenomen, geschoten door Willem van der Werf en met drone-beelden van Jacob Snijders.

Op zondag 31 oktober is de documentaire te zien op NPO2 om 20:30 uur. En daarnaast in tientallen filmzalen.