Oud Veendam

Gebouwen, deel 4



Rink Oosting is amateurhistoricus en verzamelt oude foto´s en verhalen die de geschiedenis van Veendam vertellen. Wekelijks op parkstadveendam een nieuw verhaal, zoveel mogelijk inhakend op de actualiteit, omlijst met foto's. Mocht u zelf in het bezit zijn van oude foto's, ansichtkaarten, dia's, oude nota's, verhalen enz. U kunt Rink Oosting bereiken op telefoonnummer 06-41586400 of per e-mail: rinkoosting@wanadoo.nl


In 1972 werd het helaas afgebroken, het voormalige Gasthuis. Dit voormalige Gasthuis van de Nederlands Hervormde Gemeente werd in 1806 opgericht als Arm- en Werkhuis aan de Kerklaan. Dat het armenhuis aan de Kerklaan werd gebouwd geeft aan dat de Kerklaan destijds nog geen belangrijke centrumfunctie had. De mensen die destijds in het armenhuis woonden stonden onderaan de sociale ladder en waren volledig afhankelijk van giften en liefdadigheid. Nadat het Gasthuis in 1972 werd afgebroken verhuisden de bewoners naar Huize Buitenwoel aan het Beneden Westerdiep.

Tot de bouw in 1878 aan de Kerklaan bezat de Gemeente Veendam geen gemeentehuis. Raadsvergaderingen vonden tot dan toe plaats op de eerste verdieping van het plaatselijk hotel ‘De Leeuw‘ aan het Bocht Oosterdiep. In 1877 wordt er een voorzichtig begin gemaakt met de voorbereidingen om in 1878 over te gaan tot de bouw. Volgens velen verdiende het gebouw nu niet direct de schoonheidsprijs wat de buitenzijde betreft. De foto werd gemaakt tijdens het Landbouwkundig congres dat in 1905 werd gehouden in het zelfde jaar dat Veendam 250 jaar bestond. Deze kaart deed dienst als toegangsbewijs. De stellage boven op het gemeentehuis was van de telefooncentrale die in het gemeentehuis gevestigd was.

Het tweede pand van links mag een opvallend pand genoemd worden. De prachtige villa gebouwd in 1903 in de dan moderne bouwstijl ‘Jugendstil'. ‘Groot' Engbert Jurjen Duintjer liet het pand destijds bouwen aan het Bocht Oosterdiep onder architectuur van architect J.A. Hooykaas. Voorheen stond hier het huis van zijn moeder. Engbert Duintjer bouwde in zijn leven een imposante collectie op van schilderijen en andere kunstvoorwerpen die een plaatsje vonden in het indrukwekkende interieur. Na een grondige restauratie door een recente eigenaar is het interieur grotendeels in oude luister hersteld. Achter de woning bevond zich een grote tuin waarvan een gedeelte werd geschonken, door de familie Duintjer, aan de gemeente Veendam voor uitbreiding van het Julianapark. Dit gebeurde ter gelegenheid van het 300 jarig bestaan van Veendam.

Het is niet alleen nu dat er mooie oude gebouwen verloren gaan ook in het begin van de 20ste eeuw werden vele monumentale gebouwen afgebroken om plaats te maken voor nieuwbouw. Zo ook de Nederlands Hervormde Pastorie aan het Beneden Oosterdiep. Het pand stond aan de rechterzijde van de voormalige borg en latere Sociëteitsgebouw ‘Veenlust'. Op de plaats van de voormalige pastorie werd een winkelpand en woonhuis gebouwd.

Vele Veendammers hebben hier het eerste levenslicht aanschouwd toen ze te wereld kwamen in de kraamkliniek van het St. Fransiscus. In 1910 waren er reeds plannen voor de oprichting van een katholiek ziekenhuis. Pas in 1930 werd overgegaan tot de oprichting en bouw een pensiontehuis met bijbehorende kraamkliniek. In 1931 werd het tehuis geopend en kan men het zien als het eerste bejaardenhuis van Veendam. In 1985 werd de kraamkliniek gesloten en recentelijk werd de latere aanbouw en voormalige kraamkliniek gesloopt en vervangen door nieuwbouw. Het oorspronkelijke gebouw uit 1931 werd gerestaureerd.

Een prachtig nostalgisch beeld levert ons de voormalige paardentramremise van de EGTM. De remise met bijbehorend koffiehuis werd gebouwd in 1880. Het gebouw stond aan het Beneden Oosterdiep nabij het Beneden Dwarsdiep. Maar het vervoer per paardentram werd ingehaald door de tijd en het gebouw werd overbodig. Halverwege de twintiger jaren werd het geheel gesloopt en vervangen door het winkelpand van Bruns. Aan de voormalige remise herinnerde alleen nog de naam van naastgelegen laantje, de Remiselaan.

Het voormalige keurlokaal aan de Havenstraat. In het gebouwtje, dat gebouwd werd in 1912, was het onderkomen van de Gemeentelijke Keuringsdienst voor vee, vlees en vis. Tevens was er een gemeentelijk abattoir gevestigd. In later jaren werd het de vestigingsplaats van het plaatselijke arbeidsbureau. Het pand is reeds lang geleden gesloopt en vervangen door nieuwbouw. Tot voor een aantal jaren terug vonden we hier de vestiging van het CWI.