Oud Veendam

Veendam, verdwijnen en verrijzen (deel 3)



Rink Oosting is amateurhistoricus en verzamelt oude foto´s en verhalen die de geschiedenis van Veendam vertellen. Wekelijks op parkstadveendam een nieuw verhaal, zoveel mogelijk inhakend op de actualiteit, omlijst met foto's. Mocht u zelf in het bezit zijn van oude foto's, ansichtkaarten, dia's, oude nota's, verhalen enz. U kunt Rink Oosting bereiken op telefoonnummer 06-41586400 of per e-mail: rinkoosting@wanadoo.nl


De sociëteit Veenlust halverwege de jaren twintig. De opname geeft een prachtig voorbeeld weer van het straatbeeld uit die tijd. Links een wagen met stro die je in die tijd vaak kon tegenkomen in het Veenkoloniale straatbeeld. Een fotograaf was ook in die tijd nog een bijzonderheid gezien de poserende personen op de foto. Zelfs de paarden werden uitgespannen door de stromenner die zelf op de achtergrond tegen het hekwerk staat.

Een vroege opname van de sociëteit Veenlust die aan beide zijden werd geflankeerd door lindebomen. Voor de sociëteit lag achter een sierlijk hekwerk een goed onderhouden voortuin. De voetganger was in die tijd samen met het fietsverkeer nog heer en meester op de weg die destijds nog niet verhard was. Het hekwerk rechts behoorde tot de Veenlustbrug die net niet zichtbaar is.

Op de plaats van de eerste twee woningen links stond voorheen de pastorie van de Nederlands Hervormde Gemeente. Het pand werd afgebroken in 1911 en op deze plaats verrezen een woning en een woonwinkelpand. In het eerste pand dreef H. Rubingh een borstel en bezemfabriek. Rubingh had voorheen een winkeltje aan de rechterzijde van de voormalige pastorie. Dit winkeltje werd tezamen met de pastorie afgebroken en op deze plaats verrees een bankgebouw. Dit gebouw werd gebouwd in de Jugendstilstijl en betreft hier het derde pand op de foto. Het hekwerk links behoort tot de sociëteit Veenlust.

Het Beneden Oosterdiep ter hoogte van de huidige Jacob Bruggemalaan. Het eerste pand links betreft hier de voormalige slagerij 'de Hoop' van de familie Schoenmaker. Het vierde pand aan de linkerzijde is de kapitale villa van de familie Van Linge die in Veendam diverse fabrieken bezat. Hiertoe behoorden oa. een aardappelmeel- en kartonnagefabriek. Deze woning is in dit gedeelte van Veendam opvallend daar huizen in de nabije omgeving een stuk kleiner zijn. Het straatbeeld is danig veranderd ondermeer door de demping van het kanaal en de aansluiting aan de rechterzijde van de Lloydsweg. Deze weg werd vernoemd naar het feit dat in Veendam een filiaal van de verzekeringsmaatschappij Lloyds gevestigd is geweest. Het betrof hier het eerste kantoor van Lloyds op het Europese vaste land.

 Het benedenste gedeelte van het Beneden Oosterdiep ter hoogte van de huidige Somerlustweg. Links de prachtige witte villa van kweker Kloosterhuis. De kwekerij reikte tot ver voorbij de achtergelegen Oude AE. Op de plaats van de kwekerijgronden werd in de jaren zestig de woonwijk Plan Noord gebouwd. Naast de villa de Oosterdiepschool van meester van Zomeren. De school werd afgebroken ten behoeve van de doorbraak van de Somerlustweg. Op de achtergrond de Carolinebrug. In de weg liggen nog de rails van de paardentram.

 Deze zeer oude opname toont ons het noordelijkste deel van het Oosterdiep gezien in de richting van Veendam. Rechts het voormalige café van Suk en ernaast de voormalige remise van de paardentram. Tussen de panden lag de Remiselaan die tevens toegang gaf tot de weg langs het Beneden Dwarsdiep. Op de achtergrond de Carolinebrug. Links de voormalige boerderij van Vrieze. De remise en bijbehorende paardentram zijn ook al lang verleden tijd en ook de omliggende woningen zijn afgebroken of vervangen door nieuwbouw. Niets herinnert nog aan dit idyllische plaatje.

 Deze foto toont een prachtig doorzicht op het Beneden Dwarsdiep. Het Beneden Dwarsdiep werd gegraven in 1671 en vormt de verbinding tussen het Beneden Oosterdiep en het Beneden Verlaat. Rechts de christelijke kost- en dagschool van mejuffrouw Karsen. Er achter staat de korenmolen van Mulder en de schoorsteen van Meihuizen Boon aan het Beneden Verlaat. De draaibrug vormt de verbinding tussen het Beneden Oosterdiep en het Egypteneinde. De foto toont de situatie rond 1910. Anno nu is het kanaal gedempt en geasfalteerd. Van de molen resteert alleen nog het onderstel. De kostschool is halverwege de jaren twintig afgebroken en vervangen door een winkelpand waarin o.a. de familie Vos een kruidenierszaak dreef.

Eén van de zeldzame foto's toont ons het noordelijkste deel van het Beneden Westerdiep gezien in de richting van Veendam. Links de boerderij na boer de Jonge. De brug rechts gaf toegang tot de boerderij van Leeuwerik. Aan de landzijde van dit gedeelte van het Beneden Westerdiep vond men voornamelijk boerderijen. Rechts op de achtergrond de boerderij van de familie Nieboer. De meeste oude woningen zijn afgebroken en vervangen door nieuwbouw of onherkenbaar verbouwd.

 Het Beneden Verlaat gezien in de richting van het Oude Verlaat. Het Beneden Verlaat nam tot het verdwijnen van de scheepvaart uit de Veenkoloniale kanalen altijd een zeer belangrijke plaats in. In drie eeuwen tijd zijn vele schepen met goederen door de sluis gevaren. Rond het verlaat bevonden zich vele winkeltjes en kleine ambachtelijke bedrijfjes. Rechts de voormalige aardappelmeelfabriek van Meihuizen Boon. Schepen weg, winkeltjes weg, bijna alle berdrijfjes weg, verlaat weg en de meeste oude woningen weg. Niets van de opname is heden ten dage nog terug te vinden.

Een opname van een boomloze Beneden Westerdiep. De bomen die langs het diep stonden waren iepen. De majestueuze bomen zijn destijds gekapt vanwege de desastreuze iepziekte. Het schip op de foto betreft een kleischip dat klei vervoerde ten behoeve van de plaatselijke steenfabriek. De bomen links behoorden tot de parkachtige tuin van de boerderij van de familie Bolhuis. De tuin is later veranderd in een weiland. Het diep ligt er nog, doch er vaart geen schip meer door. De vele bruggen zijn vervangen door dammen.