Oud Veendam

Straatbeelden, deel 2



Rink Oosting is amateurhistoricus en verzamelt oude foto´s en verhalen die de geschiedenis van Veendam vertellen. Wekelijks op parkstadveendam een nieuw verhaal, zoveel mogelijk inhakend op de actualiteit, omlijst met foto's. Mocht u zelf in het bezit zijn van oude foto's, ansichtkaarten, dia's, oude nota's, verhalen enz. U kunt Rink Oosting bereiken op telefoonnummer 06-41586400 of per e-mail: rinkoosting@wanadoo.nl


Het moet een groot feest geweest zijn in het dorp gezien de massale optocht. De optocht passeert hier onder grote belangstelling de Kerklaan ter hoogte van het vroegere Gasthuis. Het hekwerk links verraadt ons de plaats waar de Oude AE de Kerklaan kruist. Opvallend zijn de vele bomen die zich voor de woonhuizen en winkels bevinden. Door de grote menigte kan men zich een prachtig beeld vormen van de klederdracht die men destijds in het straatbeeld kon tegenkomen. Voor liefhebbers van oude foto's zijn dit prachtige opnames vanwege de vele details die men tegenkomt.

Het terrein werd voor vele evenementen gebruikt. Zo had je oa. verschillende vormen van paardensport, wielerwedstrijden, grasbaanraces, gymnastiekuitvoeringen, tentoonstellingen en in de wintermaanden als ijsbaan. Op de achtergrond de prachtige houten tribune die helaas in de zestiger jaren in vlammen op ging. De rij bomen vormen de afscheiding met de achtergelegen Veenlusttuin. Tuin en Sportterrein vormden het groene hart van Veendam. Eind zestiger jaren werd de Veenlusttuin een winkelpromenade en werd het voormalige sportterrein een parkeerplaats. Met het verdwijnen van het sportterrein verloor Veendam ook vele van de sportevenementen die in vroeger dagen vele bezoekers trokken.

In het oorspronkelijke ontwerp van het stratenplan Tusschendiepen was op deze plaats een tramplein van de Eerste Groninger Tramway-Maatschappij geprojecteerd. Ten tijde van de uitvoering van het stratenplan werd besloten om het plan voor een tramplein te laten varen en op deze plaats een hertenkamp aan te leggen. Rechts een aanblik van de noordzijde van de H.B.S. In het midden op de achtergrond is duidelijk de tribune van het sportterrein te zien. De vijver rondom het hertenkamp is een vergraven deel van de Oude AE.

Zouden ze hier ooit geweest zijn? Ik bedoel hiermee de ooievaars die plaats konden nemen op het nest dat midden in het hertenkamp was gesitueerd. Het hertenkamp vormt een prachtige groene oase in het Veendammer centrum en vrijwel iedere Veendammer heeft hier als kind op een zondagmiddag met zijn ouders of grootouders brood naar de hertjes gebracht. Hoewel er af en toe plannen zijn waarin gesuggereerd wordt op de ruimte van het hertenkamp anders te benutten is het te hopen dat het gezonde verstand zegeviert en dat nog vele generaties kinderen met hun ouders of grootouders naar de hertjes gaan om ze te voeren.

Een prachtige zonnige dag toont ons de Nieuwe Laan gezien vanaf het Beneden Westerdiep. In die tijd nog een smalle laan met aan weerszijden hoge bomen. De Nieuwe Laan is zoals de naam al aangeeft de nieuwste van de drie dwarslanen die er bestonden tussen het Ooster- en het Westerdiep. Links de kerktoren van de Gereformeerde Gemeente die in 1965 werd afgebroken om een aansluiting te creëren voor de dr. Kuiperstraat. Een opvallend detail is dat niemand een echte voortuin bezat maar dat iedereen wel zijn eigendom afschermde met een hekwerk aan de voorzijde.

Is dit een boerenlaan met naastgelegen fietspad in Drente of betreft het hier een oude opname van een laan in Veendam? . U leest het al het is Veendam. We kijken hier naar een oude opname van de Nieuwe Laan omstreeks 1900. De plaats van opname is het middelste gedeelte ter hoogte van de onderdoorgang van de Oude AE. Dit gedeelte is lange tijd onbebouwd gebleven tot de bouw van het bouwhuis in 1918. In die tijd werd de Nieuwe Laan aan beide zijden nog geflankeerd door landbouwgronden. De huidige Jacob Bruggemalaan heeft het landelijke beeld allang van zich afgegooid en fungeert tegenwoordig als één van de belangrijkste ontsluitingswegen van Veendam.

De Nieuwelaan gefotografeerd vanaf het Beneden Oosterdiep. De foto toont de laan rond 1910. Aan de linkerzijde de Fransche school. In het gebouw was van 1874 tot 1880 de zeevaartschool gevestigd nadat deze uit de Kerklaan (nu Kerkstraat) verdween. Na sluiting ging het verder als Fransche school. Nadien was de muziekschool er gevestigd die later naar het Julianapark zou verhuizen. Uiteindelijk werd het verbouwd tot magazijn van de plaatselijke bouwvereniging. Tegenwoordig vindt men er woningen.

Eén van de belangrijke assen van het oorspronkelijke stratenplan is de van Beresteijnstraat. De straat wordt visueel gezien aan beide uiteinden geflankeerd door monumentale gebouwen. Enerzijds het station aan de Stationsstraat en anderzijds door de voormalige MULO achter het hertenkamp. De straat werd opgezet als lommerrijke laan, aan weerszijden omzoomd door bomen. Rechts voornamelijk woningen gebouwd in een villaachtige opzet. Links werd de van Beresteistraat begrensd door het naastgelegen sportterrein

Zwieren en zwaaien over de ijsbaan in een tijd dat er nog echte winters bestonden. Als de winter zich aandiende en het onder water gezette middengedeelte van het sportterrein veranderde in een ijsvloer toog men massaal met de schaatsen onder de arm naar het Veendammer centrum. Schaatsen was een echte volkshappening en ging gepaard met het nuttigen van koek en zopie. De mogelijkheid daartoe bestond in de achtergelegen ijstent. Ook op deze opname is prachtig te zien hoe kinderen van de meer gegoede stand in die dagen gekleed gingen.

Deze foto dateert van voor de doorbraak, die werd gemaakt voor de uitvoering van het zogeheten stratenplan van burgemeester Van Beresteijn. Op deze foto zien we achtereenvolgens het gebouw van de Veenkoloniale Boerenbond, de Veendammer Hypotheekbank, de pastorie van de Ned. Hervormde kerk (later de fietsenhandel en autogarage van Stant), de woning van kassier Hazewinkel (later de winkel Bambino van Piet Blauw), De voormalige woning van dokter Wichers ( als laatste bewoner burgemeester Van Berensteijn en daarna in 1911 afgebroken ten behoeve van de doorbraak voor de realisatie van het stratenplan), de voormalige woning van Mulder, directeur van de steennootknopenfabriek ( afgebroken in 1965 en vervangen door nieuwbouw van de Hema) en als laatste de voormalige woning van dokter Tjabbes( later vervangen door winkels met daarboven woningen).

Een doorkijkje van een arbeidersbuurt omstreeks de jaren twintig. Het betreft hier de Leliestraat. De naam werd ontleend aan de lelie die in het wapen van de gemeente Veendam voorkomt. Het straatbeeld straalt in die dagen nog een oase van rust uit. De oude woningen zijn intussen verdwenen en vervangen door nieuwbouw. Bij de nieuwbouw is wel geprobeerd om iets van het oorspronkelijk karakter van de straat de behouden wat alleraardigst gelukt is.