Zaterdag 5 juni kon eindelijk het boek Valse Diagnoses van de auteur Willem Molema uit Oude Pekela officieel worden gepresenteerd. Oorspronkelijk was de boekpresentatie gepland op 28 maart 2020 in het Veenkoloniaal Museum.
Op het allerlaatste moment moest de oud-journalist en schrijver vanwege de coronamaatregelen daar vanaf zien.
De eerste twee exemplaren van de tweede herziene druk zijn overhandigd aan de zussen Els en Geertje Prins. Zij zijn de twee kleindochters van Willem Prins. De man die het overlijden van zijn zoon Jan wilde wreken op de NSB-keuringsarts Van Heuveln uit Veendam. Enkele maanden geleden was de eerste druk al uitverkocht.
Van Heuveln had de verklaring van de Muntendammer huisarts Berend Maarsingh verscheurd dat zijn zoon Jan als tbc-patiënt niet in Duitsland kon werken als dwangarbeider. Maar Jan moest. Aan het eind van het jaar was het gedwongen verblijf in Duitsland zijn dood geworden. Op Bevrijdingsdag was Prins met een bijl, waarmee hij gewoonlijk zijn hout hakte, naar het huis gegaan van de NSB-arts. Hij trof Van Heuveln gelukkig niet thuis, dat het voornemen verijdelde.
In de tweede druk van het boek zijn ook foto’s van vader en zoon Prins opgenomen. Voor de overhandiging koos de schrijver en oud-Muntendammer Molema de plek waar vroeger de groentewinkel van Willem Prins en zijn zoon Jan heeft gestaan aan de Nieuweweg. Waar nu de Domela Nieuwehuisweg op uitkomt.
Het boek Valse Diagnoses is gebaseerd op een advertentie die tien bij de NSB aangesloten artsen in Noord-Nederland halverwege de oorlog hadden geplaatst in het Nieuwblad van het Noorden. De artsen waren afkomstig uit Groningen, Drogeham, Grijpskerk, Veendam, Onstwedde, Oude Pekela, Emmercompascuum/Ter Apel en Assen. De artsen, uit ‘het lijstje van 10’, stonden onder aanvoering van de president Dolf Croin van de Artsenkamer.
In de advertentie leek het enkel dat ze hun huisartsenpraktijk voor nieuwe patiënten open wilden stellen. Maar er bleek achter deze oproep een wereld van list en bedrog. Verzetskrant Vrij Nederland had al snel de ware aard van deze artsen ontdekt. De lezers werden voor hen gewaarschuwd. De NSB-huisarts in Veendam leefde met tal van collega’s in onmin.
Op basis van ‘het lijstje van 10’ was de auteur aan een uitgebreide onderzoek begonnen. De dossiers van de artsen werden onder de loep genomen.Honderden getuigenissen over keuringen van dwangarbeiders werden gelezen, waarvan sommigen in Duitsland waren gestorven. En van Joden van wie de meesten aan hun einde kwamen in de concentratiekampen.
Hij sprak met (ex)dorpsbewoners en overlevenden. Weerzinwekkende verhalen kwamen naar boven. Verhalen over geld, macht, haat, verdriet, angst, klopjachten, dwalingen, onderduikers en bedriegers.
Aanvankelijk wilde Willem Molema in het kader van 75 jaar bevrijding alleen een boek schrijven over de Veendammer huisarts. Waar hij als kind al vaak verhalen over hoorde. In het Nationaal Archief kreeg hij de advertentie onder ogen van de tien NSB-artsen in het noorden. Hoewel het ook niet onbekend voor hem was.
Na de oorlog werd in het gezin Prins maar weinig over de Tweede Wereldoorlog gesproken. Voor een werkopdracht van school mocht niets daarover gevraagd. Voor de beide kleindochters was tot voor kort het verhaal over de bijl niet bekend. Maar pas sinds een paar weken terug vanwege het boek.
Voorafgaand aan de boekoverhandiging hebben Els en Geertje Prins bij het gedenkmonument bloemen gelegd voor het Joodse echtpaar Comprecht Eckstein en Rosetta Eckstein-Lezer. Het echtpaar zat 2,5 jaar ondergedoken in de kelder onder het kantoor van de bouwmateriaalhandel en aannemersbedrijf van vader en zoon Hendrik en Pieter Kroeze tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dankzij hen en hun helpers huisarts Berend Maarsingh en boekhouder Hendrik Pater.
Op 14 april 1945 werd Muntendam bevrijd en konden Comprecht en Rosetta na het verblijf van 2,5 jaar in de kelder tevoorschijn komen. Zij hadden hun leven te danken aan vier onverschrokken verzetshelden.
