Regio

De provincie heeft zestien nieuwe 'hub-fietsroutes' laten ontwikkelen. De fietsroutes starten op een hub en sluiten aan op het fietsknooppuntennetwerk van Groningen. Hubs zijn goed bereikbaar per fiets of auto. Ideaal voor recreanten die een keer elders willen fietsen; ze parkeren de auto op een hub of stappen met de fiets in de trein en starten vanaf de hub hun fietsroute. 

De nieuwe fietsroutes starten vanaf de hubs in Delfzijl, Hoogezand, Hoogkerk, Leek, Veendam, Vlagtwedde, Winschoten en Winsum. De lengte van de routes variëren in afstand tussen de 19 en 42 kilometer en hebben ieder een eigen thema. Kijk op www.fietsviahub.nl voor alle fietsroutes en meer informatie over fietsen via hubs.

Fietsen stimuleren
De fietsroutes zijn ontwikkeld door Routebureau Groningen, in opdracht van de provincie Groningen en het hubprogramma. Zij willen daarmee fietsen in de provincie en via hubs stimuleren. Een hub is een plek waar je kunt overstappen van het ene naar het andere vervoer en waar je prettig kunt wachten vanwege de voorzieningen die er zijn, zoals parkeergelegenheid, watertappunten, horeca en wifi. Zo zijn fietsen en hubs een goede combinatie.

Fiets via hub in Drenthe
Naast Groningen is Drenthe ook bij uitstek een provincie om per fiets te ontdekken. Recreatieschap Drenthe biedt diverse fietsroutes aan die langs hubs lopen en ontwikkelt binnenkort meer. De routebeschrijving van de routes in Drenthe lopen vlakbij de hubs. Fietsers kunnen de route daardoor prima starten vanaf een hub. Ook deze routes zijn te vinden op fietsviahub.nl.

 
Het centrum van Muntendam krijgt de komende jaren een behoorlijke metamorfose om te komen tot een dorpshart waar onderwijs, wonen en ontmoeten mogelijk zijn.
De gemeente Midden-Groningen is samen met de schoolbesturen van CBS De Parel, OBS Menterhorn en de Dorpsraad gestart met de plannen voor de centrumontwikkeling van Muntendam. De wens is om de scholen, kinderopvang en het dorpshuis samen te huisvesten in een multifunctioneel gebouw, dat voldoet aan de nieuwste eisen. Bovendien wordt gekeken naar mogelijkheden om nieuwbouw van woningen in het centrum te realiseren. Inwoners worden uitgenodigd om mee te denken, er is nog alle ruimte om samen met de betrokken partijen de plannen verder uit te werken.
 
Hoe ziet het vlekkenplan centrum Muntendam eruit?
Voor de locatie centrum Muntendam is een vlekkenplan gemaakt. Het vlekkenplan biedt ruimte:

• aan de bouw van een multifunctioneel gebouw voor scholen, kinderopvang en dorpshuis;
• aan wonen (appartementen en/of grondgebonden woningen, in (sociale) huur en/of koop);
• aan sociale en maatschappelijke functies in een deel van het voormalige gemeentehuis;
• aan parkeren en overig openbaar gebied.

De intentie is om scholen, kinderopvang en dorpshuis te huisvesten in een nieuw te bouwen multifunctioneel gebouw op de huidige locatie van de Menterne. Dat betekent dat de huidige gebruikers op enig termijn in overleg elders tijdelijk gehuisvest moeten worden. Daarvoor zijn het voormalige gemeentehuis en/of de voormalige Europaschool beschikbaar.
 
Wethouder Erik Drenth: “Ik ben blij dat door de bouw van dit nieuwe multifunctionele gebouw onderwijs toegankelijk blijft in de toekomst voor kinderen van Muntendam en omstreken”.
 
Wethouder José van Schie: “Het is heel fijn dat we een multifunctioneel gebouw kunnen realiseren en bovendien de mogelijkheden kunnen onderzoeken of er ruimte is voor zowel koop- als (sociale) huurwoningen. Dit biedt de kans tot inclusieve woonvormen waar jong en oud naast elkaar kunnen wonen”.
 
Het vlekkenplan is besproken met de schoolbestuurders en de Dorpsraad Muntendam. De scholen zien een multifunctioneel gebouw op de huidige locatie van de Menterne wel zitten. Met name de aanwezigheid van de gerenoveerde sporthal is een voordeel, helemaal nu de gemeente ook wil investeren in het programma Tijd voor Toekomst (verlengde schooldag). De volgende stap is een programma van eisen laten opstellen voor het multifunctionele gebouw.
 
Openbaar gebied
Voor de inrichting van het openbaar gebied moet rekening worden gehouden met voldoende parkeerplaatsen en veilige schoolroutes.
 
Betrokkenheid inwoners Muntendam
Het plan is besproken met de scholen en de dorpsraad. Via de scholen worden ouders ook betrokken bij de planvorming. De verdere uitwerking wordt samen met inwoners van Muntendam opgepakt.
 
Planning
Zodra het financiële plan klaar is en de gemeenteraad dit heeft goedgekeurd, wordt een nieuw bestemmingsplan gemaakt. Dit is nodig voor de realisatie van het multifunctioneel gebouw, de gewenste woningbouw en de inrichting van de openbare ruimte. Na deze procedure verhuist het dorpshuis, zodat eind 2022 de Menterne gesloopt kan worden. De verwachting is dat in 2023 de bouwwerkzaamheden kunnen starten.
 
Uitnodiging voor inloopavond
De gemeente nodigt inwoners uit voor een inloopavond op woensdag 10 november van 18.30 uur tot 20.30 uur in de Menterne te Muntendam. Inwoners van Muntendam worden dan geïnformeerd over de centrumontwikkeling. Voor inwoners die nu al vragen of ideeën hebben, is het mailadres: centrumontwikkelingmuntendam@midden-groningen.nl

Het bestuur van het Nationaal Programma Groningen heeft 1 miljoen euro subsidie toegekend aan de Innovatiehub Oost-Groningen (IHOG). IHOG is opgericht om de regio Oost-Groningen te laten floreren met behulp van de aanwezige grondstoffen, mensen en kennis. Met de subsidie zullen tal van onderzoeksprojecten worden geoptimaliseerd, met als doel meer werkgelegenheid in de regio te creëren.

IHOG is drie jaar geleden opgezet door Avebe, Nedmag, Hempflax en de Rijksuniversiteit Groningen en Hanzehogeschool. Het is een unieke samenwerking tussen bedrijven en studenten om nieuwe toepassingen te ontwikkelen voor lokale grondstoffen: aardappels, hennep en magnesiumzout. Een verrassende combinatie is bijvoorbeeld een isolatiemat van hennep, gedoopt in brandwerend magnesium en aan elkaar geplakt met lijm van aardappelzetmeel.

Jakob Zwinderman is projectleider van IHOG: “Bij IHOG brengen we drie basisgrondstoffen van Oost-Groningen bij elkaar, op basis daarvan zoeken we naar nieuwe mogelijkheden. Toch zijn nieuwe producten niet het doel, het bouwen aan een mooie toekomst voor Oost-Groningen staat centraal voor alle betrokken partijen.”

De subsidie stelt IHOG onder andere in staat om de interne organisatie uit te breiden en om projecten te versnellen en te optimaliseren. Daarnaast kan IHOG met meer capaciteit de samenwerking met andere regionale initiatieven intensiveren.

Voormalige synagoge en rabbinaatshuis in de Bosstraat in Winschoten

Het onderzoek naar de rol van gemeenten bij de onteigening van Joods onroerend goed en het mogelijk naheffen van (gemeentelijke) belastingen tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog, is van start gegaan. In mei besloten de colleges van de gemeenten Oldambt, Veendam en Westerkwartier om dit onderzoek uit te voeren. Gemeente Het Hogeland sloot later aan.

Aanleiding
De directe aanleiding van dit onderzoek is de publicatie van de zogenaamde ‘Verkaufsbücher’ door het Nationaal Archief. Hieruit blijkt dat er ook in Groningse gemeenten tussen 1940 en 1945 Joods bezit onteigend is. Naar aanleiding hiervan hebben de vier gemeenten besloten om helderheid te willen geven over hun eigen handelen. De onderzoekers focussen zich op hoe de gemeenten omgingen met (terugkerende) Joden in het algemeen en met Joods onroerend goed in het bijzonder.

Niet de eerste gemeenten die onderzoek doen
Het Hogeland, Oldambt, Veendam en Westerkwartier zijn niet de eerste gemeenten die onderzoek doen naar dit onderwerp. In de afgelopen jaren hebben vele gemeenten door heel Nederland onderzoek gedaan. Het bijzondere aan dit project is dat het zich richt op de wat meer landelijk gelegen gemeenten. Dit in tegenstelling tot vrijwel alle andere vergelijkbare projecten in Nederland.

Het onderzoeksteam
Het onderzoeksteam bestaat voornamelijk uit mensen die zijn gespecialiseerd in onderzoek naar de geschiedenis van het Groningse platteland. De hoofdonderzoeker is Richard Paping, Universitair Hoofddocent aan de Rijksuniversiteit Groningen. Verder bestaat de onderzoeksgroep uit historisch onderzoekers Jeroen Benders, Daniël Broersma en Owen Duijvendak. Naar verwachting is het onderzoek in juni 2022 afgerond.

Tekst Hans van Noorthansvannoort@parkstadveendam.nl]

Een uitstapje naar de buren. Dit keer géén verhaal over iets of iemand in Veendam, maar van net even over de gemeentegrens - Midden-Groningen. Voor de gemeentelijke herindeling van 1 januari 2018 bestond Menterwolde uit de dorpen Meeden, Muntendam, Noordbroek en Zuidbroek. Ook de gehuchten en/of buurtschappen vielen hieronder. Dat is hedendaagse geschiedenis. 
De Historische Kring Menterwolde houdt zich voornamelijk bezig met de geschiedenis van Noordbroek, Zuidbroek en Meeden. Muntendam gaat in overleg met de Stichting Archief Muntendam (SAM).

De Historische Kring Menterwolde (HKM) is opgericht in 1998. Namen van het eerste uur o.a.: Guus den Besten, Ubels en Gré Rijskamp. Anno nu heeft de Kring ruim 220 leden en wordt geleid door een enthousiast bestuur dat bestaat uit:

• Janneke Blaauw - voorzitter;
• Jan Dijk -  secretaris;
• Geert Poelman - penningmeester;
• Wieko Smit - lid;
• Maria Visser - lid en webmaster.

Doelstelling van de HKM luidt: “Het wekken van belangstelling voor het onderzoeken en/of bestuderen van de geschiedenis, in het bijzonder voor zover die betrekking heeft op het grondgebied van de voormalige gemeente Menterwolde en de naaste omgeving, alsmede het (doen) bewaren en/of beschermen van het historisch erfgoed.”
Ga daar maar aan staan als bestuur! Maar hoe doe je dat dan?

Historisch erfgoed is er voldoende in het oude Menterwolde. De naam komt al voor in 1222. Het moet een voornaam en rijk gebied zijn geweest, kijk maar eens naar de beide gigantische romanogotische kerken. De Petruskerk in Zuidbroek stamt uit het eind van de 13e eeuw en staat dus al 800 jaar daar te staan. Wat zou die veel kunnen vertellen! De kerk van Noordbroek is iets jonger, ze schelen misschien zo’n 50 jaar. Maar wat zegt dat over al die eeuwen.
Ook van latere tijd is erfgoed te vinden – Patriciërshuizen, boerderijen (in Zuidbroek Villa’s genoemd) en Oldambster boerderijen alsmede infrastructuur en waterlopen.

In het interview met Janneke Blaauw en Wieko Smit doen deze uit de doeken, hoe ze de doelstelling van de Kring waarmaken. De bevlogenheid straalt van beide af.
Als het woord geschiedenis valt, zitten ze beide op het puntje van hun stoel en gaan los. Verhalen over verhalen, anekdotes, historische onderzoek, lezingen, het bulletin, de talloze gesprekken met oud(e) inwoners, de boeken, wandelingen en fietstochten, de Stolpersteine, de zomerreis bijna te veel om op te sommen. 

Verenigingsblad
Eerst maar eens het Verenigingsblad, de Menterasilva. Dit keurig verzorgde drukwerkje verschijnt 2x per jaar. “Door de Covid pandemie konden we in 2020 géén activiteiten worden georganiseerd en verscheen slechts één nummer van de Menterasilva. Dit maken we goed door dit jaar 3 nummers uit te geven! De eerste kwam april uit en nummer 2 staat op verschijnen,” aldus Janneke Blaauw.
In het Verenigingsblad komen allerlei onderwerpen aan de orde, uiteraard met betrekking tot de historie. Indringende interviews doorspekt met een vleugje humor en relevante foto’s maken het tot een lezenswaardig geheel. Redacteur Henk Pol verdient, samen met de andere redactieleden, alle lof.

Zomerreisjes
Het jaarlijkse zomerreisje is net achter de rug. Op 4 september toog men o.a. naar Wedde (burcht), Beetse (kamp Beetse) en Ter Apel (klooster). Historische plekken waar veel over te verhalen valt. Wieko: “Altijd gezellig met broodjes en soep onderweg. Gemiddeld gaan er toch wel 50 m/v mee.” 
Andere plaatsen die bezocht zijn: 

• Heiligerlee i.v.m. de herdenking van de slag om deze plaats - 450 jaar geleden;
• De loop van de Hunze en het Reitdiepdal.

Kerstwandelingen
Net zo traditioneel als de zomerreizen zijn de Kerstwandelingen. Deze worden altijd op de 3e kerstdag (27 december) gehouden. Historische wandelingen zijn inmiddels al gemaakt in Schildwolde, Meeden, ’t Waar en in en rondom Zuidbroek. Met glühwein en chocolademelk in een geïmproviseerde herberg halverwege de route is het altijd gezellig. De wandeling zet de Kring zelf uit en het gidsen geschiedt door eigen leden.

Stolpersteine
Een speciaal project zijn de Stolpersteine geweest. Herdenkingsstenen bij de huizen waarin joodse gezinnen hebben gewoond, die afgevoerd en vermoord zijn in de vernietigingskampen tijdens de 2e Wereldoorlog. In 2017 zijn In Noord- en Zuidbroek 27 van deze stenen en in Nieuwolda is er één geplaatst. Initiatiefnemers van dit project waren: Wieko, Janneke en later uitgebreid met Tieneke Beukema. Samen vormden ze de Commissie Stolpersteine.

Boek
De 2e Wereldoorlog speelt een belangrijke rol in de HKM. Dit komt mede doordat van de 93 transporten met joodse medeburgers richting de vernietigingskampen er 90 door Zuidbroek gingen en voor de grens een laatste halte hadden. Géén aanvoer van voeding, géén sanitaire stop, maar brandstof voor de locomotieven. Het monument nabij het station herinnert aan deze monsterlijke tochten. Route: Westerbork, Assen, Haren – dus onder Groningen door! En zo naar Zuidbroek en verder… 
Enkelen zijn slechts teruggekeerd!
Het nieuwe boek Verhalen uit de Tweede Wereldoorlog verzameld en geschreven door Wieko Smit, Tieneke Beukema en Janneke Blaauw in opdracht van de HKM is in september vorig jaar min of meer (corona) feestelijk gepresenteerd in de kerk van Noordbroek. De titel zegt genoeg. In 15 hoofdstukken en maar liefst 448 pagina’s vertellen de schrijvers de verhalen. Soms meeslepend, andere keren aangrijpend, maar altijd boeiend. Het handelt over het leven in de gemeente tussen pakweg 1930 en 1950. Crisis- en oorlogstijd wordt op een levendige wijze verwoord. Het heeft de schrijvers en enkele anderen zoals: Anton Koekkoek en Nick Kieft bijna 8 jaar gekost om alle informatie te verzamelen, te checken en te schrijven!
Zowaar geen sinecure. Een groot compliment is dan ook op z’n plaats.
Renske Neef heeft belangeloos de vormgeving voor haar rekening genomen.

Lezingen
4 x per jaar wordt er een lezing gehouden. Veelal met gastsprekers. De eerstvolgende is gepland op 14 oktober a.s. in de Broeckhof. Frank Krake vertelt die avond over zijn boek: De laatste getuige. Het handelt o.a. over het concentratiekamp Neuengamme bij Hamburg, waar veel niet-joodse Nederlanders zijn omgekomen of vermoord. 
De plaats van handeling varieert. Zo zijn belangstellenden o.a. welkom geheten in de Heemtuin te Muntendam, het Noord-Nederlands Trein & Tram Museum in Zuidbroek en bij boerderijcafé Mausel in Noordbroek.

Archief
Het omvangrijke archief met verschillende pareltjes is opgeslagen op de bovenverdieping van Braak Accountants te Zuidbroek. Daar heeft het bestuur nog wel plannen voor…
De HKM is een actieve historische Kring met oog voor verleden, nu en toekomst. Wij wensen hen sterkte toe bij het verwezenlijken van hun doelstellingen.

Meer informatie: www.historischekring-menterwolde.nl